برای بیست و دومین مرتبه در اجلاس جهانی ایدز و این بار در شهر آمستردام در هلند، شرکت‌کنندگان نسبت به گسترش ابتلا به ویروس اچ‌آی‌وی هشدار می‌دهند.

امسال ولی بیشترین نگرانی نه از آفریقا، بلکه از آسیای مرکزی و اروپای شرقی است.

در ۵۰ کشور این منطقه و از ۲۰۱۰ میلادی به بعد، آمار ابتلا به اچ‌آی‌وی بیشتر شده است، حال آن که در بقیه کشورها نرخ ابتلا یا ثابت مانده، یا کاهش یافته است.

در حقیقت، در ۲۰۱۷ میلادی، ۱ میلیون و ۸۰۰ نفر به اچ‌آی‌وی مبتلا شده‌اند و ۹۴۰ هزار نفر بر اثر ایدز جان خود را از دست داده‌اند.

آفریقا هم‌چنان خانه دو سوم مبتلایان به اچ‌آی‌وی است، ولی در آفریقای جنوبی به عنوان مثال، ۴۰ درصد از نرخ ابتلا به این ویروس کاسته شده است.

آمارهای سازمان ملل هم‌چنین می‌گویند ۷۴ درصد افراد مبتلا، می‌دانند اچ‌آی‌وی دارند و در فاصله سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۷، داروهای آنتی رتروویرال توانسته‌اند جان ۱۱ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر را نجات بدهند.

به‌ لطف این دارو، فرد مبتلا به اچ‌آی‌وی می‌تواند با یک قرص در روز، تا انتهای عمر خود یک زندگی عادی را دنبال کند و وارد مرحله ایدز نشود.

او هم‌چنین با مصرف هر روزه این دارو، دیگر نمی‌تواند ویروس را به دیگر افراد منتقل کند، حتی اگر از کاندوم در آمیزش جنسی استفاده نکند.

نگرانی از «خشنودی خطرناک»

این آگاهی، شاید یکی از اصلی‌ترین دلایلی باشد که ۳۶ درصد از نرخ ابتلای جهانی به این ویروس در فاصله‌های سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۷، کاسته شده است.

در کنار آن، پرپ (Prep) بیشتر از گذشته در دسترس است: دارویی که بایستی هر روز مصرف شود و به افراد اجازه می‌دهد تا آمیزش جنسی بدون کاندوم داشته باشند ولی به ویروس اچ‌آی‌وی مبتلا نشوند.

حتی همین یک ماه پیش خبر از این رسید که اولین واکسن اچ‌آی‌وی توانسته تستی موفقیت آمیز داشته باشد.

هرچند این واکسن فقط نسبت به یک گونه از این ویروس مقاومت ایجاد می‌کند و این مقاومت نسبت به نسخه‌های جهش ژنتیکی یافته این گونه ویروس نخواهد بود.

با این حال همین خبرهای امیدوارکننده است که نگرانی شرکت‌کنندگان امسال کنفرانس آمستردام را به همراه داشته است.

آن‌ها می‌گویند نگران «خشنودی خطرناک» موجود هستند چرا که بر خلاف ۳۷ سال پیش، حالا مرگ تنها گزینه موجود یک انسان پس از ابتلا به اچ‌آی‌وی نیست.

شرکت‌کنندگان امسال کنفرانس ایدز می‌گویند این «خشنودی خطرناک» می‌تواند موجی مهلک از بازگشت ایدز به همراه داشته باشد.

برای مثال لیندا-گی بِکر، مدیر جامعه بین‌المللی ایدزمی‌گوید: «در اروپای شرقی و آسیای مرکزی، نرخ ابتلاهای تازه به ویروس اچ‌آی‌وی از ۲۰۱۰ تاکنون شاهد ۳۰ درصد رشد بوده است.»

بِکر می‌گوید در این کشورها، گسترش اعتیاد تزریقی، دلیل اصلی گسترش ابتلا به اچ‌آی‌وی است.

این ویروس، بیشتر از بقیه گروه‌های سنی، جوانان را مبتلا می‌کند.

در ایران اما مقام‌های بهداشت و سلامت سال‌هاست هشدار می‌دهند که در نبود آموزش جنسی کافی در جامعه و مدارس، ابتلا به اچ‌آی‌وی از طریق آمیزش جنسی تبدیل به اصلی‌ترین راه ابتلا به این ویروس در «موج چهارم» در ایران شده است.

ایران، آمریکا و کشورهای آسیای مرکزی و اروپای شرقی، در یک موضوع مشترک هستند: بودجه‌های دولتی برای عرضه مجانی یا بسیار ارزان کاندوم کمتر از قبل شده‌اند.

در ایران: کاهش عرضه کاندوم در کنار نگرانی از افزایش ابتلا به اچ‌آی‌وی

در ایران و به‌دنبال سخنان علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی برای افزایش جمعیت، عرضه رایگان کاندوم چند سالی است محدود شده است.

علاوه بر این، آموزش‌های جنسی در ایران هم‌چنان متمرکز بر روابط خانوادگی پس از ازدواج بین یک زن و یک مرد است و جامعه دگرباشان جنسی را در خود جای نمی‌دهند.

هرچند این بیماری در ابتدا در آمریکا بیشتر خود را ۳۷ سال پیش در میان مردهای همجنس‌گرا و افرادی نشان داد که مصرف تزریقی مواد مخدر داشتند.

بر همین اساس تا مدت‌ها عنوان می‌شد بیماری ایدز بیماری «افراد منحرف» است و در کشورهایی مثل آمریکا، سراغ تحقیق برای درمان این بیماری نمی‌رفتند.

ولی اچ‌آی‌وی ویروسی نیست که افراد را بر پایه گرایش جنسی‌شان انتخاب کند و سراغ همه می‌تواند بیاید.

همان‌گونه که نخستین فرد مبتلا در ایران، یک کودک شش ساله مبتلا به هموفیلی بود که از طریق خون آلوده به ویروس آلوده به ویروس، اچ‌آی‌وی و سپس ایدز گرفت.

با این‌حال در ایران آمار دقیقی از تعداد افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی وجود ندارد، ولی دست کم ۳۴ هزار فرد مبتلا شناسایی شده‌اند.

برخی مقام‌های رسمی همانند کامبیز محضری، مشاور کمیته پیگیری و کنترل ایدز در سازمان بهزیستی کشور پیش‌تر گفته‌اند معادل این رقم، افراد مبتلا به این ویروس در ایران هستند ولی به بیماری خود آگاهی ندارند.

محضری به خبرگزاری ایسنا گفته بود سهم زنان در ابتلا به این ویروس رو به افزایش است و ۳۳درصد ابتلاهای سال‌های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵متعلق به زنان بوده است.

به گفته محضری«اکنون راه انتقال این بیماری بیشتر از طریق اعتیاد تزریقی است ولی به سمت انتقال از طریق روابط جنسی در حرکت است.»

محمود حریری، سرپرست مرکز بهداشت شهرستان زنجان نیز به ایسنا گفته بود:«ارزیابی‌ها نشان از وجود آمار بیش از ۶۰ هزار نفر دارد که هنوز اطلاعی از بیماری خود ندارند.»

هرچند برخی گروه‌های به حاشیه رانده شده، بیشتر از بقیه جامعه در خطر ابتلا به اچ‌آی‌وی هستند، گروه‌هایی مانند کارگرهای جنسی (چه زن و چه مرد و چه جنس سوم) در کنار کودکان کار و کودکان خیابان.

جان ۳۵ میلیون نفر را گرفته است

اچ‌آی‌وی یا ویروس نقص ایمنی انسانی، ویروسی است که به‌تدریج سیستم ایمنی فرد مبتلا را از کار می‌اندازد.

وقتی فرد دیگر فاقد سیستم ایمنی فعال باشد، به مرحله ایدز وارد شده است.

امروز پیش از آن‌که فرد مبتلا به اچ‌آی‌وی وارد مرحله ایدز بشود، می‌توان با دارو آنتی رتروویرال، ورود به این مرحله را کند یا غیر ممکن کرد.

در دهه‌های اخیر، مبارزه با گسترش ابتلا به ویروس اچ‌آی‌وی متمرکز بر قاره آفریقا بود، قاره‌ای که دست کم ۳۹ میلیون فرد مبتلا به اچ‌آی‌وی در آن زندگی می‌کنند.

هم‌چنین به‌رغم اینکه تاکنون دست کم ۷۷ میلیون نفر در زمین به این ویروس مبتلا شده‌اند، امیدواری برنامه دفتر ایدز / اچ‌آی‌وی سازمان ملل بر این است که تا سال ۲۰۳۰ به شیوع این بیماری پایان داده شود.

یک گام مقدماتی، برنامه ۹۰ ۹۰ ۹۰ این دفتر است که امیدوار است تا ۲۰۲۰ میلادی - کمتر از دو سال دیگر - ۹۰ درصد افراد مبتلا به اچ‌آی‌وی، تست بیماری‌های مقاربتی را داده باشند و بدانند به این ویروس مبتلا هستند.

هم‌چنین تا همین سال، ۹۰ درصد افراد مبتلا داروی لازم را دریافت کنند و وارد مرحله ایدز نشوند.

درنهایت اینکه تا ۲۰۲۰ میلادی، ۹۰ درصد افراد مبتلا دیگر امکان انتقال ویروس به دیگران را نداشته باشند.

همانند اولین سال‌های گسترش این بیماری، استفاده از سرنگ برای مصرف موادمخدر و آمیزش جنسی، اصلی‌ترین راه‌های ابتلا به اچ‌آی‌وی باقی مانده‌اند.

در جوامعی همانند ایران، راحت از راه‌های ابتلا به اچ‌آی‌وی نمی‌توان صحبت کرد.

چون در جامعه‌ای که نمی‌توان از آمیزش دهانی صحبت کرد، نمی‌توان از احتمال انتقال ویروس اچ‌آی‌وی از چنین شیوه آمیزشی هم صحبت کرد.

بیست و دومین کنفرانس جهانی ایدز در روزهای ۲۳ تا ۲۷ جولای (۱ تا ۵ مرداد) در شهر آمستردام در هلند برگزار می‌شود.