بسیاری فکر می‌کنند ضعیف شدن حافظه با بالا رفتن سن اجتناب‌ناپذیر است. ولی پژوهش جدیدی که نتایج آن در مجله علمی «سِل اِستم سِل Cell Stem Cell» منتشر شده است نشان می‌دهد که افراد سالمند نیز درست به اندازه جوانان سلول‌های مغزی جدید تولید می‌کنند.

زالدی تَن، رییس بخش آلزایمر و زوال عقل در دانشگاه کالیفرنیا، می‌گوید: «خبر خوبی است چون ثابت می‌کند می‌توانیم فارغ از سن‌و‌سال، حافظه و سلامتی‌مان را تقویت کنیم، به‌خصوص اگر شیوه زندگی سالمی را در پیش بگیریم.»

در این پژوهش مشخص شد رشد رگ‌ها در مغز افراد سالمند کمتر می‌شود و در نتیجه، مغز یک فرد ۷۰ ساله مثل مغز فردی ۲۰ ساله کار نمی‌کند. ولی به گفته زالدی تن، افراد بالای ۶۰ سال با رژیم غذایی و شیوه زندگی سالم و فعاليت مغزی به احتمال فراوان می‌توانند مغز خود را تا سالیان سال هوشیار و فعال نگه دارند.

در زیر توصیه‌های متخصص‌ها برای تقویت مغز می‌آید.

بیماری‌هایتان را تحت کنترل داشته باشید

برخی نارسایی‌ها که معمولا با افزایش سن بروز می‌کنند روی جسم و البته مغز تاثیر می‌گذارند. به‌عنوان مثال طبق یافته‌های انجمن بیماری‌های قلبی آمریکا، بالا بودن فشار خون، به‌خصوص در میانسالی، با خطر ابتلا به زوال مغز در کهنسالی ارتباط دارد.

پژوهش دیگری که اواسط سال گذشته منتشر شد نشان می‌دهد بالا بودن میزان کلسترول یکی از عوامل مهم ابتلا به آلزایمر است.

نکته مهم دیگری که باید به آن توجه کرد کیفیت خواب است، چون خواب بد نیز مثل کلسترول بالا می‌تواند شکل‌گیری پروتئین آمیلویید بِتا را که یکی از عوامل مهم آلزایمر است افزایش دهد.

فعالیت جسمی را فراموش نکنید

فعالیت جسمی و نرمش مداوم انتقال خون به مغز را تقویت و به حفظ اندازه بخش هیپوکامپوس مغز، که در یادگیری و حافظه نقش مهمی دارد، کمک می‌کند. پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد بخش هیپوکامپوس مغز افراد سالمندی که فعال‌اند بزرگ‌تر است.

کارشناس‌ها می‌گویند برای بهره‌مندی از تاثیر نرمش بر حافظه و کارکرد مغز باید اکثر روزهای هفته حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت هوازی انجام داد. نکته مهم دیگر کاستن از ساعت‌های نشستن است، حتی اگر مرتب ورزش می‌کنید.

پژوهش‌های جدید نشان می‌دهند در افرادی که بیشتر از ۳ ساعت در روز می‌نشینند لُب گیجگاهی، یکی از چهار لُب اصلی مغز، به‌مرور کوچک‌تر می‌شود، که می‌تواند از نشانه‌های اولیه ابتلا به زوال مغز باشد.

رژیم غذایی صحیحی انتخاب کنید

به نظر می‌رسد سبزیجات، غلات سبوس‌دار، حبوبات، چربی‌های سالم مثل گردو و بادام و پرهیز از پروتئین‌های پرچرب و مواد غذایی فراوری‌شده برای مغز بسیار خوب است. پژوهش‌های جدید نشان می‌دهند رعایت منظم چنین رژیم غذایی‌ای احتمال بروز ناتوانی‌های ذهنی در سالمندان را تا ۳۵ درصد کاهش می‌دهد.

طبق پژوهشی که در سال ۲۰۱۵ در مجله علمی «آلزایمر و زوال مغز» منتشر شد، بروز زوال ذهنی در افرادی که این نوع رژیم‌ غذایی را به‌دقت رعایت می‌کنند کندتر است.

به فکر باشید و فکر کنید

پژوهش‌های متعددی نشان داده است که به کار گرفتن منظم روش‌هایی نظیر مدیتیشن و یوگا خطر ابتلا به زوال مغز را کاهش می‌دهد.

یافته‌های پژوهشی که سال ۲۰۱۶ در مجله آلزایمر منتشر شد نشان می‌دهد حافظه افراد بالای ۵۵ سال که هفته‌ای یک ساعت کلاس یوگا و به مدت سه ماه هر روز در خانه ۱۲ دقیقه مدیتیشن انجام داده‌اند به‌شکل چشمگیری بهبود پیدا کرده است.

این تمرین‌ها به کاهش استرس، که برای مغز ما مثل سم است، کمک می‌کند ولی در عین حال، ممکن است به افزایش تولید پروتئینی که در حفظ و رشد نورون‌های مغز دخیل است نيز کمک کند.

داروهایتان را کنترل کنید

بسیاری از افراد میانسال داروهای گوناگونی مصرف می‌کنند. ولی باید در مصرف داروها دقت کرد، چون برخی از آن‌ها، مثل انواع قدیمی آنتی‌هیستامین‌ها و داروهای ضد‌‌اضطراب، به حافظه لطمه می‌زنند.

بنابراین هر سال باید همه داروهایی را که مصرف می‌کنیم، چه آن‌هایی که تجویز پزشک است چه آن‌هایی که می‌شود بدون نسخه خرید، با پزشک خانواده کنترل و بررسی کنیم.

به‌موقع کمک بگیرید

عادی است گاهی فراموشکار باشید، به‌خصوص در شرایطی که فرد تحت فشار است و استرس دارد. و با بالارفتن سن ممکن است یادگیری دشوارتر و طولانی‌تر شود.

ولی اگر خودتان (یا دیگران) متوجه شدید که یک یا چند مورد از این کارها را انجام می‌دهید، حتما به پزشک مراجعه کنید: تکرار سوال‌ها، فراموش کردن یا قاطی کردن کلمات عادی و رایج مثل رادیو یا تلویزیون، طولانی شدن زمان انجام کارهای روزمره، گذاشتن اشیا در محل‌های غیرمعمول مثلا گذاشتن کلید ماشین در یخچال، گم شدن هنگام رانندگی در محل‌های آشنا و تغییر خلق بدون دلیل خاصی.

آیا تمرین‌های مغزی موثر است؟

شاید شنیده باشید که بازی‌های رایانه‌ای «تمرین مغز» ممکن است تا حدی از زوال توانایی‌های ذهنی جلوگیری کند. ولی پژوهش‌های متعدد به این نتیجه رسیده‌اند که آن‌ها در این زمینه مفید نیستند.

به‌جای آن کارشناس‌ها توصیه می‌کنند انجام کارهایی که شما را از نظر هوشی به چالش می‌کشند، مثل یاد گرفتن نقاشی، بسیار مفیدند. هر بار که چیز کاملا جدید و ناشناخته‌ای یاد می‌گیریم، ارتباط‌های مغزی جدیدی شکل می‌گیرد.

روش سودمند دیگر برای حفظ و بهبود حافظه داشتن فعالیت‌های اجتماعی و ارتباط با دیگران است. پژوهش‌ها نشان می‌دهند احتمال ابتلا به زوال مغز در افرادی که از نظر اجتماعی فعال‌اند کمتر است.