عبدالناصر همتی، رییس بانک مرکزی ایران، خواهان آن شد که اینستکس، کانال مالی اروپا با ایران به کالاهای تحریمی هم گسترش یابد.

همتی روز یکشنبه ۹ تیر، در صفحه اینستاگرام خود از تکمیل «زیرساخت عملیاتی ساز و کار متناظر اینستکس در ایران، توسط بانک مرکزی» این کشور خبر داد و نوشت: «اینستکس نه کانالی در چارچوب قواعد تحریمی آمریکا، بلکه کانالی مبتنی بر برجام باشد و کلیه تراکنش‌هایی که در چارچوب برجام مجاز بودند از طریق آن انجام‌پذیر باشد.»

او ادامه داد که اینس‌تکس، «شاید در ابتدا شامل کلیه کالاهای غیر تحریمی شود ولی بعدتر محدوده آن بایستی به کلیه کالاها گسترش یابد.»

رییس بانک مرکزی ایران همچنین با توجه به تحریم‌های ثانویه آمریکا علیه شرکت‌هایی که با ایران معامله می‌کنند به اروپا پیشنهاد داد که اگر «موقتا محذوراتی در خرید نفت ایران دارد، یک خط اعتباری بلند مدت با بازپرداخت آتی نفتی» ایجاد کند.

او اضافه کرد که «خود اروپایی‌ها هم در مذاکرات اشاره‌ای به راه‌حلی شبیه به این داشته‌اند» و «الگوهای متعدد برای حضور سایر پشتیبانان برجام در اینستکس یا ساز و کار مستقل مشابه آن، در حال توسعه است».

در حالی که ایران به دلیل تحریم‌ها دچار کمبود منابع ارزی شده، رییس بانک مرکزی ایران در پایان نوشت که «اینستکس صرفا سهمی محدود در راهبرد بانک مرکزی در بازار ارز دارد و برنامه‌های متعدد دیگر نیز در حوزه روابط ارزی کشور اجرایی شده یا در حال اجراست».

اینستکس یا کانال مالی اروپا برای تجارت با ایران، از زمان خروج آمریکا از برجام و آغاز تحریم‌های جدید علیه جمهوری اسلامی از سوی کشورهای اروپایی عضو برجام به عنوان سازوکاری برای ادامه تجارت اروپا با ایران مطرح شد.

روز جمعه، اتحادیه اروپا و وزارت امور خارجه ایران پس از مذاکرات در وین، از «عملیاتی شدن اینستکس» خبر دادند.

عراقچی پس از راه اندازی اینستکس در جریان نشست روز جمعه کمیسیون مشترک برجام، گفت که این نشست با وجود اینکه «یک گام به جلو محسوب می‌شود» اما «هنوز تا خواسته‌های ایران فاصله قابل توجه وجود دارد.»

واکنش‌ها به عملیاتی شدن اینستکس اما در تهران نیز چندان مثبت نیست. حسین شریعتمداری، مدیر مسئول روزنامه کیهان در سرمقاله این روزنامه خطاب به حسن روحانی نوشت: «باید از جناب رییس‌جمهور و سایر مسئولان سیاست خارجی کشورمان پرسید: کجای ایران امروز مانند عراق شکست خورده دیروز، در حاکمیت صدام، است که شما به فرمول تحقیرآمیز نفت در برابر غذا و دارو تن داده‌اید؟!»

مجید تخت‌روانچی، نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد، در واکنش به «عملیاتی شدن اینستکس» نیز شنبه هشتم تیر، اینستکس را به  «ماشینی بسیار زیبا اما بدون بنزین» تشبیه کرد.