هشدارها درباره پیامد بیکاری دو تا شش میلیون نفر بر اثر کرونا؛ تکرار اعتراضاتی شدیدتر از اعتراضات آبان
در حالیکه مرکز پژوهشهای مجلس وضعیت اقتصادی را «رکود همراه با نااطمینانی» توصیف کرده و تخمین زده که بین دو میلیون ۸۰۰ هزار تا شش میلیون نفر در ایران «کار» خود را بر اثر شیوع کرونا از دست دادهاند، حسین راغفر اقتصاددان گفت که در صورت عدم حل بحران کارگری، احتمال تکرار اعتراضاتی مشابه اعتراضات سراسری آبان ماه ۹۸ و چه بسا شدیدتر وجود دارد.
بنابر اعلام مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، نتایج بررسیهای این مرکز نشان میدهد تحت سناریوهای مختلف بین ۵/۷ تا ۱۱ درصد از ستانده اقتصاد در نتیجه شیوع ویروس کرونا کاهش خواهد یافت و بین دو میلیون و ۸۷۰ هزار تا شش میلیون و ۴۳۱ هزار نفر از شاغلان فعلی، متاثر از شیوع ویروس شغل خود را از دست خواهند داد.»
این مرکز تاکید کرده است که شیوع کرونا از ماههای پایانی سال ۱۳۹۸ و تداوم آن در سال ۱۳۹۹، اقتصاد ایران را «در یک وضعیت رکود همراه با نااطمینانی» قرار داده است؛ از طرفی «کاهش تقاضا برای صادرات محصولات ایران و بهطورکلی کاهش تجارت جهانی، تقاضای کل را ازطرف تجارت خارجی متاثر میکند و در بخش داخلی نیز تقاضای کل هم بهدلیل کاهش درآمد خانوار و کاهش برخی کالاها و خدمات که به شیوع بیشتر ویروس منجر میشوند مانند حملونقل، رستوران و هتلداری، پوشاک و مشاغل مشابه را تحت تأثیر قرار میدهد» و «ازطرفدیگر عرضه کل اقتصاد نیز بهدلیل اختلال در شبکه تامین مواد اولیه و محدودیت فعالیت برخی از واحدهای صنفی، با شوک عرضه مواجه شده است.»
گزارش مرکز پژوهشهای مجلس میافزاید در کنار همه این موارد که رکود بهویژه در فصل بهار را به همراه خواهد داشت، نااطمینانی از شرایط در آینده، بسیار مهمتر و تأثیرگذارتر از آثار رکودی اولیه است.
براساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس «صرفنظر از میزان شیوع تحت سناریوهای مختلف آنچه مشخص است آن است که چه با کنترل بیماری تا چند ماه آینده و چه در صورت عدم کنترل و تداوم آن تا پایان سال، اقتصاد ایران تا پایان سال ۱۳۹۹ درگیر تبعات اقتصادی ناشی از این ویروس خواهد بود.»
همزمان روزنامه همشهری از افزایش چند میلیون نفری شمار بیکارانی خبر داد که در جریان شیوع کرونا، شغل خود را از دست دادهاند. این روزنامه از قول حمید حاج اسماعیلی، کارشناس حوزه کار، نوشت: براساس برآورد انجام شده «در بخش کارگری در جریان شیوع کرونا بیش از پنج میلیون بیکاری مطلق در کشور داریم و این در حالی است که با تورم و کاهش تقاضا روبهرو هستیم و این بخش ممکن است تا پایان سال با این بحران دست و پنجه نرم کنند.»
دستکم نزدیک به یک میلیون نفر از کارگرانی که شغل خود را از دست دادهاند از بخش کارگران رسمی و دارای قرارداد و سابقه پرداخت بیمه بودهاند. به گفته مسعود بابایی، مدیرکل بیمه بیکاری وزارت کار تاکنون در سایت وزارت کار ۷۹۶ هزار نفر درخواست دریافت بیمه بیکاری ثبت نام را ثبت کردهاند که از این تعداد حدود ۶۶۵ هزار مشمول شناخته شدهاند اگرچه بیش از ۱۳۰ هزار نفر در مرحله در خواستشان رد شده است.
حمید حاج اسماعیلی، کارشناس حوزه کار، بخش بزرگی از کارگرانی که شغل خود را از دست دادهاند را کارگران بخش خدمات معرفی کرد و گفت که ۵۰ درصد نرخ اشتغال کشور در بخش خدمات قرار میگیرد که هماکنون بیش از ۹۰درصد آنها بیکارند.
به گفته این کارشناس حوزه کار «تعطیلی گردشگری، مغازهها و صنوف مصداق ضربه دیدن کارگران بخش خدماتی است و در جریان کرونا گردشگری تعطیل شد. بخشی از مشاغلی که در بستر اینترنت و فضای مجازی هم شکل گرفته بود به دلیل عدم حمایتهای بیمهای، اجتماعی، تعطیل شدند.»
علاوه بر کارگران بخش خدماتی، کسبوکارهای فاقد شناسنامه و فاقد ثبت هم در جریان کرونا دچار آسیب شدهاند و برنامه حمایتی مناسبی برای آنها وجود ندارد این گروه از کسب و کارها شامل دستفروشان نیز میشود که جمعیت بزرگی را تشکیل میدهند. در بخش مختلف صنعت حملونقل نیز جمعیت بزرگی از کارگران مشغول بهکار بودهاند که در جریان کرونا بیکار شدهاند.
کارگران ساختمانی و کارگران فصلی که بخش بزرگی از آنها هیچ سابقه بیمه یا قراردادی ندارند از جمله کارگرانی هستند که به ویژه در استانهای مختلف شغل خود را از دست دادهاند.
شیوع کرونا همچنین آسیب بسیاری به کشاورزان و دامداران در روستاها وارد کرده است. طبق آخرین سرشماری نفوس و مسکن جمعیت روستانشینان ایران حدود ۲۱میلیون نفر هستند که ۲۵درصد جمعیت کشور را تشکیل میدهند و بخش عمدهای از آنها بهکار کشاورزی مشغول هستند. در روزهای اخیر تصاویر مختلفی از کشاورزانی منتشر شده محصولات آنها از جمله گوجه و پیاز خریداری نداشته است. در حوزه دامداری صنعتی نیز ویدیوهای نابود کردن میلیونها جوجه یک روز در میان رسانهها و شبکههای اجتماعی بحث برانگیز شد و اعتراضاتی را برانگیخت.
حسین راغفر، اقتصاددان، روز شنبه در مصاحبه با روزنامه جهان صنعت، گفت که «بسیاری از کارگران به خصوص افرادی که در بازار کار غیررسمی فعالیت میکنند به طور عمده به دلیل ماهیت بازار کار دستمزدهای ناچیزی دریافت میکنند، با شیوع ویروس کرونا بیکار شدند و مشخص نیست در این مدت چگونه نیازهای اساسی خود و خانواده را برطرف کردند و این روزها برای این دسته از افراد مصیبت بزرگی است.»
او به مقامهای حکومتی توصیه کرد که «باید یک ستاد ملی مرکب از نهادهای مختلف به خصوص قوای مختلف از قوه مجریه و مقننه و قضاییه و همینطور نهادهای خارج از نظارتهای دولتی آستانه قدس رضوی و بنیاد مستضعفان و همچنین نهادهای دولتی فعال در حوزه حمایتهای اجتماعی سازمان بهزیستی و وزارت کار رفاه تعاون آموزش و پرورش و ستاد اجرایی فرمان امام تشکیل شود» و تمام انرژیهای خود را رفع بحران کارگری شکل گرفته متمرکز کنند.
راغفر هشدار داد که با توجه به «شکاف فعلی میان دستمزد و هزینههای زندگی کارگران» و بیکاری گسترده در جریان شیوع کرونا «نباید تکرار وقایع آبان ۹۸ را دور از ذهن دانست و اگر در این مدت دولت تصمیم منطقی نگیرد و همانند قبل پیشرود اعتراضات مردمی همانند آبان ۹۸ شکل میگیرد و چهبسا شدیدتر از قبل.»