سگها چگونه با نگاهشان دل ما را میبرند
تحقیقات نشان میدهد عضلههای صورت حیوانات به ویژه سگها به نحوی تکامل یافته است که انسانها را به لحاظ احساسی به شدت تحت تاثیر قرار میدهد. کافی است نگاهی به چشمهای سگی که مقابلتان قرار گرفته بیندازید تا دلتان برای نگاه التماسآمیزش ضعف برود و با او احساس نزدیکی کنید. یا احتمالا، این مثل معروف به گوشتان خورده است که «فلانی چشمهایش سگ دارد» و در وصف کسی به کار میرود که نگاهش درجا مسحور و مجذوبمان میکند.
نشریه گاردین گزارش میدهد که در پروژهای علمی که به سبک داستانهای کلاسیک رولد دال – نویسنده بریتانیایی ادبیات کودک – انجام شده است، محققان جوابی برای این معمای قدیمی یافتهاند که چه خاصیتی در چشمهای سگها وجود دارد که آنها را نزدیکترین یار و رفیق انسانها ساخته است.
محققان میگویند طی ۳۳ هزار سال گذشته، از زمانی که سگسانان از سوی انسانها اهلی شدهاند، حالت مغموم و ملتمسانهای که در چشمهای این حیوان موج میزند چنان تاثیر نیرومندی بر احساسات انسانها داشته است که عمق این ارتباط دو طرفه، همزمان، تغییر و تکامل عضلههای صورت سگها را به دنبال داشته است.
نتایج این مطالعه نشان میدهد به تدریج و در طول زمان، یک لایه عضله جدید به پیشانی سگها اضافه شده است که به اختصار از آن با عنوان «لائوم» (LAOM) یاد میشود. محققان میگویند سگها با استفاده از همین عضله پیشانی است که انسانها را در برابر جادوی نگاه محزون و التماسآمیزشان به زانو در میآورند. لائوم باعث میشود ابروهای سگ به نحوی بالا برود که در بعضی موارد، حتی معنای کاملا دراماتیک به انسان القا کند. حرکات این عضله همچنین باعث میشود چشمهای سگها درشتتر به نظر برسد و به چهرهشان حالتی کودکانه ببخشد.
این در حالی است که انسانها نیز از عضلههایی متفاوت برای بروز حالت غم و اندوه برخوردارند و همین توجیه مناسبی است برای احساس توجه و مراقبتی که در انسان برانگیخته میشود.
پروفسور بریجت والر، رییس مرکز روانشناسی تکاملی و تطبیقی در دانشگاه پورتسماوث (Portsmouth)، در توضیح نگاه مسخکننده سگها میگوید: «قدرت سگها در به دست آوردن دل انسان نظیر ندارد. حالتهای صورت توجه ما را زیاد به خود جلب میکند، چون برایمان معنادار است و همین حالت نگاه است که سبب میشود سگها طفلکی و غمگین به نظر برسند. به همین ترتیب، این حس در انسان برانگیخته میشود که سگ را زیر بال و پر خود بگیرد و مانند بچه ازش نگهداری و مراقبت کند. فاکتور شیرین و دلنشینی هم محسوب میشود.»
علاوه بر این، لازم به یادآوری است که برای انجام این تحقیق، هیچ حیوانی کشته نشده است. تیم تحقیق بریتانیایی-آمریکایی که هدایت این پروژه را بر عهده داشته، با جمعآوری تعدادی لاشه خشکشده (تاکسیدرمیشده) گرگ و سگ، نحوه تکامل عضلههای صورت سگسانان در طول تاریخ را بررسی و مقایسه کردهاند.
در جریان کالبد شکافی لاشه شش سگ، شامل ژرمن شپرد، سیبرین هاسکی، شی هواهوا، لابرادور، بلادهوند و مانگرل (چند نژادی)، عضله لائوم در همه نژادها یافت شد، حال آنکه لاشه چهار گرگ خاکستری که مورد مطالعه و بررسی قرار گرفتند، فاقد چنین عضلهای بودند.
از آنجایی که سگها همگی از تیره گرگها محسوب میشوند، چنین مقایسهای نشان میدهد، شکلگیری و تکامل عضله لائوم (LAOM) به فرآیند اهلیسازی از سوی انسان بر میشود. با این حال، آنچه دانشمندان را حیرتزده کرده، «شدت اثرگذاری حالت نگاه و چهره» سگها است.
والر باور ندارد که حالت چهره و نگاه سگها اساسا با هدف دل بردن و خلع سلاح احساسات انسان تکامل و بروز یافته باشد. او میگوید، محتملتر آن است که با آغاز هزاره زندگی گروهی و قبیلهای، این حالت چهره و نگاه در سگها به دلیل رابطه متقابل با انسانها تکامل یافته باشد. به عبارت دیگر، عادت چهرهخوانی در انسانها باعث شده سگها در پاسخ و واکنش به نگاه صاحبانشان به این نحو تکامل یابند.