محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه‌ی ایران، با اشاره به تأکیدات اخیر آیت‌الله خامنه‌ای مبنی‌بر «تعامل گسترده با دنیا» و «محدود نشدن روابط به یک منطقه»،  سیاست ایران را «تعامل گسترده با همه‌ی دنیا» دانست و ابراز امیدواری کرد که چهار سال آینده، چهار سال گسترش روابط همه‌جانبه‌ی ایران با بقیه‌ی جهان باشد.

محمدجواد ظریف روز شنبه ۱۱ شهریورماه، در گفت‌وگو با «پایگاه اطلاع‌رسانی دولت» (پاد)، در پاسخ به سؤالی در مورد حضور زائران ایرانی در حج امسال و اینکه «آیا این می‌تواند پیش‌درآمدی برای بهبود روابط با عربستان‌سعودی و سایر کشورهای عربی همسو با ریاض باشد»، ضمن ابراز خوشحالی از حضور «باسربلندی و عزت» ایرانیان در این مراسم، افزود: «جمهوری اسلامی همواره خواهان روابط حسن هم‌جواری و همکاری در منطقه بوده است».

وزیر امور خارجه‌ی جمهوری اسلامی ایران، سیاست کشور را مبتنی‌بر گفتمان همسایگی اعلام کرد و با اشاره به نیاز به امنیت و قدرت در منطقه، تأمین آن را با اتکا به مردم منطقه و ارتباطات و هماهنگی‌های بین کشورهای منطقه ممکن دانست و تأکید کرد: «خارجی‌ها نمی‌توانند برای منطقه‌‌ی ما، قدرت و امنیت ایجاد کنند». او افزود: «هر زمان ‌که همسایگان ما آمادگی داشته باشند، جمهوری اسلامی را یک همکار و یک همسایه‌ی قدرتمند و خواهان تعامل و همکاری خواهند دید».

• برجام همچنان اولویت جمهوری اسلامی ایران و حتی اولویتی بین‌المللی است

وزیر امور خارجه‌ی جمهوری اسلامی ایران، همچنین «برجام» را کماکان یک اولویت جمهوری اسلامی ایران دانست و با اشاره به صحبت‌های مقامات خارجی چون خانم موگرینی و آقای مَکرون، آن را حتی  «اولویتی بین‌المللی» خواند که یکی‌از مهم‌ترین دستاوردهای دیپلماتیک در دهه‌های گذشته است و به‌همین دلیل، اهمیت ویژه‌ای دارد.

• «اقتصاد» و «همسایگان»، دو ابراولویت وزارت امور خارجه

ظریف با اشاره به دو ابراولویت وزارت خارجه در دولت دوازدهم، یعنی «اقتصاد» و «همسایگان» و تشکیل دو معاونت «سیاسی» و «اقتصادی» در آن وزارت‌خانه، تمرکز ویژه‌ی معاونت سیاسی را بر «ابتکارهای منطقه‌ای» و تمرکز معاونت اقتصادی را بر «اقتصاد مقاومتی» و «هماهنگی داخلی برای پیشبرد اهداف اقتصادی» عنوان کرد. او توضیح داد که معاونت سیاسی و معاونت اقتصادی، دو معاونت موضوعی هستند و «ادارات کل منطقه‌ای»، زیر نظر وزیر هستند که مستقیماً با هر دو معاونت کار می‌کنند.

ظریف تغییرات در ساختار وزارت خارجه را به‌دلیل اهمیت پی‌گیری اولویت‌ها در وزارت خارجه ازطریق کارشناس‌محوری دانست و گفت: «معاونت جدیدی اضافه نشده؛ بلکه ما در ساختار، معاونتی را هم کم کردیم و سه معاونت منطقه‌ای را تبدیل به دو معاونت اقتصادی و سیاسی کردیم و در واقع کوچک‌سازی رخ داده است». او افزود که در ساختار عمودی وزارت امور خارجه نیز لایه‌های مدیریتی کاهش داده شده تا فاصله‌ی کارشناس و تصمیم‌گیر کمتر شود و کارشناسان بتوانند از نزدیک، ثمره‌‌ی کار خودشان را در حوزه‌‌ی تصمیم‌گیری مشاهده کنند.

وزیر امور خارجه، این تبادل اطلاعات را عامل انتقال تجربیات به نسل جوان‌تر در وزارت امور خارجه و همچنین برخورداری مدیران از دیدگاه‌ها و نظرات کارشناسی و مخصوصاً ابتکارهایی دانست که خاصیت جوان‌ترهاست و تأکید کرد که به این ترتیب، جوانان می‌توانند فکر تازه و نگاه تازه و تحرکی جدید به وزارت امور خارجه ببخشند.

• چهار سال آینده، سال‌های گسترش روابط همه‌جانبه‌ی ایران با بقیه‌ی جهان خواهد بود

محمدجواد ظریف، روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران را در دولت یازدهم، یک «روابط خارجی متوازن» دانست و تأکید کرد که در این چهار سال، بیشترین رفت‌وآمدها با همسایگان و کشورهای آسیایی بوده است.

وزیر امور خارجه در مورد علت ایجاد ادعای «غرب‌محوری» دولت یازدهم و این تصور که تمرکز دولت یازدهم بر اروپا و آمریکا بوده، به این اشاره کرد که در دوره‌های قبل، تنها رفت‌وآمد ایران با کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین و در حد بسیار کمی با کشورهای منطقه‌ای و آسیایی بوده و تقریباً هیچ رفت‌وآمدی با کشورهای اروپایی نبوده و در دولت یازدهم که این ارتباطات فراگیر شده و در نتیجه، برای برخی، تصورات اشتباه ایجاد شده است. او تأکید کرد که تمرکز دولت بر کشورهای صنعتی و اروپایی، همانند تمرکز بر همسایگان و آسیا و آمریکای لاتین بوده است و مثلاً در مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری، تعداد شرکت‌کنندگان از دو گروه تقریباً برابر است.

ظریف با اشاره به صحبت‌های آیت‌الله خامنه‌ای در مراسم تنفیذ ریاست‌جمهوری  و جلسه با هیأت دولت، مبنی‌بر «تعامل گسترده با دنیا» و «محدود نشدن روابط به یک منطقه»، تأکید کرد: «برای اینکه بتوانید یک سیاست خارجی موفق داشته باشید، ناگزیر هستید که با همه‌ی دنیا ارتباط داشته باشید». او سیاست ایران را «تعامل گسترده باهمه‌ی دنیا» عنوان کرد که همین سیاست ادامه خواهد یافت و افزود: «با توجه به اینکه برجام توانسته موانع این تعامل را هم تا حد زیادی رفع بکند، امیدواریم که چهار سال آینده، چهار سال گسترش روابط همه‌جانبه‌ی ایران با بقیه‌ی جهان باشد».

• فرصت تاریخی پی‌گیری راه‌حل سیاسی در سوریه

ظریف در پاسخ به سؤالی در مورد آینده‌ی تحولات در سوریه، با اشاره به مقاومت مردم سوریه و مجموعه‌ی نیروهای مقاومت که به کمک دولت و مردم سوریه آمدند، وضعیت میدانی دولت و مردم سوریه را درحال حاضر بسیار خوب دانست و گفت که این، «فرصتی تاریخی برای پی‌گیری یک‌ راه‌حل سیاسی ایجاد می‌کند».

او با تأکید بر اینکه بحران‌های منطقه، به‌ویژه در سوریه و یمن و بحرین، «راه‌حل نظامی» ندارد، گفت: «تنها راه‌حل، راه‌حل سیاسی است مبتنی‌بر فراگیری و مشارکت مردم در آینده‌ی خودشان و در تعیین سرنوشت خودشان است و این‌که دولت‌های خارجی حداکثر می‌تواند این مشارکت را تسریع بکنند و نمی‌توانند دیدگاه‌هایشان را تحمیل کنند».

وزیر امور خارجه‌ی ایران، «مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی» و «تسهیل رسیدن به راه‌حل سیاسی» را تنها وظیفه‌ی مشترک کشورهای خارجی، چه از منطقه و چه از بیرون منطقه دانست و افزود: «فکر می‌کنم با تغییراتی که در جهت‌گیری‌های سیاسی کشورهای مختلف هم کشورهای منطقه و هم کشورهای غربی شکل‌گرفته و پذیرش این واقعیت که انتخاب مردم سوریه را آن‌ها نمی‌توانند از بیرون تغییر بدهند، ما به این سمت حرکت خواهیم کرد».

• طرح جان بولتون، شکست بزرگ و انزوای بیشتر  آمریکا را در پی خواهد داشت

در بخشی از این گفت‌وگو، نظر و پاسخ وزیر امور خارجه‌ی ایران را در مورد ارتباط احتمالی دو موضع‌گیری تند پرسیده شده است. این دو موضع‌گیری عبارت‌اند از:

۱) اظهارات یک مقام عالی‌رتبه‌ی اسرائیل مبنی‌بر اینکه «اگر ایران به توسعه‌طلبی‌هایش در سوریه ادامه دهد، کاخ بشار اسد را بمباران خواهند کرد».

۲) طرح جامعی در مورد راه‌های خروج از برجام و برهم زدن معاهده با ایران، که جان بولتون می‌گویدبرای ترامپ فرستاده است. (جان بولتون، سفیر پیشین ایالات متحده در سازمان ملل است؛ بسیاری او را یک سیاست‌مدار ضد ایرانی و از اصلی‌ترین مخالفان برجام می‌دانند)   

ظریف در پاسخ به این سؤال، با اشاره به «ارتباط منطقی بی‌عقلی و تندروی»، موارد بالا را دو نمونه‌ی برجسته‌ی سیاست مبتنی‌بر بی‌عقلی و درواقع، منطق زور دانست که به گفته‌ی او، شکستش بارها ثابت‌شده است.

وزیر امور خارجه‌ی ایران، با اشاره به اینکه بولتون چون نتوانسته طرحش را مستقیم برای کاخ سفید ارسال کند، آن را منتشر کرده است، افزود: «من این طرح را خواندم و حتماً این طرح یک شکست بزرگی برای ایالات متحده‌ی آمریکا خواهد بود و باعث انزوای بیشتر این کشور در صحنه‌ی بین‌المللی خواهد شد». ظریف تأکید کرد که بولتون اولین‌بارش نیست که چنین مواضعی اتخاذ می کند و بار قبل، در ابتدای دهه هشتاد شمسی هم آمریکایی‌ها، نتیجه‌ی دنبال کردن سیاست‌های بولتون را دیدند و «اگر سیاست ایشان موفق می‌بود، ایالات متحده نیازی پیدا نمی‌کرد که ۱۰سال بعد از پی‌گیری آن سیاست، نهایتاً به‌پای میز مذاکره بیاید و با ایران مذاکره کند و به تفاهم برسد».

به گفته‌ی محمدجواد ظریف، جان بولتون، به‌مدت ۱۰ سال، سیاست نفی غنی‌سازی ایران را پی‌گیری کرد و نتیجه‌اش این شد که پس از آن، تعداد سانتریفیوژهای ایران از ۲۰۰ عدد به ۲۰هزار عدد برسد؛ «یعنی دستاورد آقای بولتون ۱۹هزار و هشتصد سانتریفیوژ بیشتر برای ایران شد و این که نهایتاً آمریکا بعد از این‌که مردم در انتخابات سال ۹۲ نشان دادند که فشار و تحریم بر اراده‌ی سیاسی مردم ما تأثیری نگذاشته است، به‌پای میز مذاکره آمد».

• نیکی هیلی نمی‌تواند خواسته‌های و آمال و آرزوهای خود را به‌عنوان ایراد برجام مطرح کند

ظریف در پاسخ به سؤالی مرتبط با دیدار نیکی هیلی، سفیر آمریکا در سازمان ملل با یوکیا آمانو و درخواست او از «سازمان بین‌المللی انرژی اتمی» برای بازرسی‌های بیشتر از ایران، برجام را چارچوب کاملی دانست که در همه‌ی زمینه‌ها، راه‌کارهای خودش را مشخص کرده و بسیار دقیق مذاکره و نوشته‌ شده است.

وزیر امور خارجه‌ی ایران در مورد برجام افزود: «حالا ممکن است که همه‌ی خواسته‌های یک‌طرف را نداشته باشد و طبیعی هم هست؛ هیچ توافقی همه‌ی خواسته‌های همه‌ی طرف‌ها را ندارد؛ وگرنه اسم آن توافق نمی‌شد؛ بلکه اسم آن را دستورالعمل می‌گذاشتند. این‌که این توافق بوده، نشان‌دهنده‌ی این است که همه در حوزه‌ی خواسته‌هایشان، به یک حد میانی رسیده‌اند». او بر این‌اساس صحبت‌های مطرح‌شده ازسوی نیکی هیلی را نشان‌دهنده‌ی بی‌اطلاعی او از متن توافق دانست و افزود: «برجام کاملاً صریح و کاملاً روشن است و میزان نظارت در برجام هم در آن مشخص است».

ظریف با اشاره به تعیین چارچوب و مبنای راستی‌آزمایی براساس برجام، این ادعای هیلی را که «میزان راستی‌آزمایی ممکن برای آژانس و تأیید توسط آژانس، بستگی به میزان نظارت دارد»، از اصل حرف غلطی دانست. او تأکید کرد که آنچه برجام خواسته، دارد عمل می‌شود و آنچه خانم هیلی می‌خواهند، ممکن است متفاوت باشد، ولی «ایشان نمی‌توانند خواسته‌های خودشان را و آمال و آرزوهای خودشان را به‌عنوان ایراد برجام مطرح بکنند».

• توئیت فارسی ندارم، چون با توجه به مقررات داخلی، از توئیتر صرفاً در سطح بین‌المللی استفاده می‌کنم

در بخش دیگری از این گفت‌وگو، خبرنگار با طرح اصطلاح «توئیپلماسی» و اشاره به نقش مهم توئیتر در دیپلماسی عمومی حال حاضر، از برنامه‌ی ظریف برای توسعه‌ی استفاده از دیپلماسی دیجیتال با هدف پیشبرد سیاست و همچنین، اقدامات ممکن برای «توسعه‌ی استفاده از این ابزار برای نشان‌دادن چهره‌ی واقعی ایران به جهانیان» پرسیده است.

محمدجواد ظریف، در واسخ به این سؤال، با اشاره به ضرورت استفاده‌ی بهینه از ابزارهایی چون توئیتر و سایر امکانات فضای مجازی، آنها را هم در صحنه‌ی داخلی و هم بین‌المللی مؤثر دانست.

وزیر امور خارجه‌ی جمهوری اسلامی ایران در این زمینه گفت: «من از توییتر فعلاً با توجه به مقررات داخلی، به‌عنوان ابزار پیام‌رسانی، صرفاً در سطح بین‌المللی استفاده کرده و به همین دلیل هم هیچ‌گاه توئیت فارسی نداشته‌ام و توئیت‌هایم را به انگلیسی و عربی ارائه کرده‌ام تا در فضای بین‌المللی، این رسانه که بسیار هم در فضای دیپلماسی رسانه‌ای مؤثر است، مورد استفاده قرار بگیرد». ظریف درضمن تأکید کرد که از نظر او، توئیتر می‌تواند یک وسیله‌ی مؤثر برای داخل هم باشد.

محمدجواد ظریف همچنین گفت که برای پیام‌های داخلی، از اینستاگرام استفاده می‌کند. او البته  خود را در اینستاگرام تازه‌وارد دانست و گفت که از اول سال ۹۶ در این پیام‌رسان حضور پیدا کرده است.

وزیر امور خارجه‌ی ایران با اشاره به ایجاد یک تحول اساسی در دنیا درپی استفاده از فضای مجازی، این تحول را تحول بسیار مبارکی دانست که «امپراتوری‌های رسانه‌ای» را بی‌معنا کرده است و هر فرد می‌تواند با تولید پیام خوب و مناسب، در صحنه‌ی جهانی تأثیرگذار باشد.