کیپ اندرسون به این نتیجه رسید که تمام عمرش درباره گوشت به او دروغ گفته‌اند.

اندرسون، که آدمی کنجکاو است، در «سلامت به درک» (۲۰۱۷) و «توطئه گاوی» (۲۰۱۴) سراغ سخت‌ترین کار دنیای معاصر رفت که جدایی تبلیغ از واقعیت است، به‌خصوص اگر صحبت غذا در بین باشد.

سوال‌های اولیه اندرسون برای بقیه عجیب نیستند، مثلا: مصرف تخم‌مرغ برای بدن مفید است یا نه؟ اگر آره، روزی چند تا؟ یا مصرف شیر مفید است یا مضر؟ اگر مفید است، روزی چقدر شیر بنوشم؟ یا اصلا ماجرای امگا ۳ چیست؟

هر کس سراغ یافتن پاسخی برای این سوال‌ها رفته باشد، احتمالا مبهوت مجموعه‌ای متناقض از داده‌ها مانده و هر کدامشان توصیه‌ای متفاوت به او کرده‌اند.

البته تمام توصیه‌ها در یک موضوع با هم مشترک‌اند: با مجموعه گسترده‌ای از عنوان‌های علمی و تحقیق‌های معتبر توجیه شده‌اند. خب، پس چطور جواب‌هایشان این‌ چنین متفاوت از هم شده است؟ اصلا در این میانه، مخاطب چطور بفهمد چه درست و چه غلط است؟

مستندساز البته فقط به فکر سلامتی فردی‌اش نیست و به دنبال نجات زمین از فعالیت صنعتی انسان است، فعالیت‌هایی که به گرمایش فزاینده دمای میانگین زمین منجر شده‌اند و در‌نهایت، رفتارهای آب‌و‌هوایی را تغییر می‌دهند و به تغییر اقلیم منتهی می‌شوند.

اندرسون خودش را جوانی متعهد معرفی می‌کند، از بچگی مراقب بدنش بوده است، ورزش می‌کند، از مغزش فعالانه استفاده می‌کند، تحصیل‌ کرده، کار کرده، خانواده‌ تشکیل داده، به حرف‌های (بگوییم درست) بزرگ‌ترها (بگوییم جامعه بزرگ‌تر) خوب گوش کرده و زندگی‌اش را بر پایه همین توصیه‌ها شکل داده است.

ولی حالا، نمی‌فهمد چطور شده که زمین در آستانه نابودی حیات است. او با کیگان کان سراغ یافتن پاسخ این سوال می‌روند.

در «توطئه گاوی»، اندرسون و کان این نظریه را مطرح می‌کنند که هر فرد، برابر مسئولیت شخصی‌اش در حفظ حیات بر کره خاکی، بایستی مصرف گوشت – چه قرمز، چه سفید – را در ابتدا به‌شدت کاهش دهد و سپس کنار بگذارد. دلایل خودشان را هم مطرح می‌کنند و مستندات را جلوی چشم مخاطب می‌گذارند.

در «سلامت به درک»، آن‌ها روی چند سوژه آشنا دست می‌گذارند: چاقی مفرط، گسترش انواع سرطان، آسم، دیابت‌ها و دیگر بیماری‌هایی که از عمر آدمی می‌کاهند.

البته در کنار آن، اندرسون، که راوی هر دو مستند است، می‌خواهد به چشم خودش ببیند آنچه از کودکی به خوردش داده‌اند، چه آثاری بر بدنش، سلامتی جسم و روحش، همچنین محیط‌ زیست، کشاورزی، دامداری داشته و در نهایت، چه بر سر زمین آورده است.

آنچه می‌بیند او را چنان مبهوت باقی می‌گذارد که چاره‌ای جز بیانش برای طیف وسیع‌تری از مخاطبان نمی‌یابد تا شاید با خرد جمعی بتواند تغییری حاصل کند.

در «سلامتی به درک» است که او نظریه‌ای افراطی‌تر را مطرح می‌کند:‌ حالتان خوب نیست؟ بیمارید یا نشانه‌های بیماری دارید؟ خسته و افسرده و دل‌شکسته‌اید؟ او از شما می‌خواهد به مدت دو هفته، هیچ‌‌‌کدام از محصولات دامداری را مصرف نکنید و به‌جایش فقط گیاهخوار باشید ــ ترجیحا میوه و سبزیجات خام ــ و نتیجه را به چشم خودتان ببینید.

او می‌گوید در کوتاه‌مدت راه نجات به رویتان باز خواهد شد.

راه‌حل در کاهش مصرف گوشت است

اگر همانند اندرسون در یک کشور غربی زندگی می‌کنید، احتمالا فکر می‌کنید در بازار تنوع وجود دارد و شما هم حق انتخاب دارید.

ولی راستش را بخواهید، همه‌ چیز بین سرمایه‌گذارهای عمده تقسیم شده است و شرکت‌های مادر، البته با صدها نام مختلف، زیرمجموعه‌هایشان را کنترل می‌کنند و در‌نهایت، این مساله در پس پرده تنوع گسترده محصولات از نظر دور مانده است.

همین مساله بن‌بست نخست اولین مستند اندرسون و کان می‌شود.

آنها گشته‌اند و به این نتیجه رسیده‌اند اگر هرکس مصرف گوشت، به‌خصوص گوشت قرمز، را به‌کل کنار بگذارد، تاثیری عمده بر رد‌پای کربنی‌اش گذاشته است، ولی در وب‌سایت‌های گروه‌های مدافع محیط‌زیست به این مساله هیچ اشاره‌ای نشده است.

کاهش رد‌پای کربنی با حذف گزینه گوشت

اندرسون سعی دارد تا در اولین مستندش نشان بدهد هر‌کس که می‌رود از سوپرمارکت گوشت می‌خرد رد‌پای بزرگی از مصرف کربن، انرژی، خاک و آب بر جای می‌گذارد.

ولی در مقابل می‌گوید اگر نظام طبیعت و طراحی انسان بر پایه تکامل باشد، به مصرف گوشت ابدا نیازی نیست.

در مستند نخست، او روی فجایع همراه تولید، عرضه و مصرف گوشت بر کره خاکی تمرکز کرده است و در دومین مستند، سراغ آثارش بر سلامت آدم و کوتاهی عمرش می‌رود.

اندرسون می‌گوید ما به عادت‌هایمان وابسته‌ایم، می‌شود عادت‌ها را بر پایه آگاهی تغییر بدهیم و با تغییر خودمان، دنیا را تغییر دهیم، هم خودمان سالم‌تر بمانیم، هم زمین را حفظ کنیم.

اندرسون در مستند تازه‌اش، چند سوال مهم‌تر را پیش می‌کشد. سوای مساله حفظ حیات برای آیندگان، او در جست‌و‌جوی این است که زندگی خودمان چطور با مصرف گوشت دست‌به‌گریبان است.

سوال سلامت و مشکلات بیماری‌ها

در «سلامت به درک»، اندرسون و کان سراغ این می‌روند که چطور به‌رغم هشدارهای سازمان بهداشت جهانی و پژوهشگران تغذیه، سازمان‌های اغلب دولتی آمریکا همچنان مصرف گوشت را به‌عنوان گزینه‌ای مفید به شهروندان توصیه می‌‌کنند.

سازمان بهداشت جهانی می‌گوید مصرف محصولات گوشتی، مانند انواع گوشت‌های فراوری‌شده مثل کالباس‌ها و سوسیس‌ها، بانی بیماری‌هایی نظیر سرطان است.

همچنین، نحوه تولید این محصولات به گسترش آلاینده‌ای دامن می‌زند که به بیماری‌هایی مانند آسم منجر می‌شود.

در‌نهایت، مصرف گوشت، در کنار سایر جنبه‌های سبک زندگی امروز انسان، بانی گسترش بیماری‌هایی مانند انواع دیابت است.

اندرسون می‌خواهد مخاطب این مستند با او همراه شود و سراغ موسسه‌های مختلف بروند تا مثل مستند قبلی، از متخصص‌های مختلف، چه دولتی چه غیر‌دولتی، سوال کند.

در این‌جا هم در اغلب موارد، یا به او وقت ملاقات نمی‌دهند یا جواب سر‌بالا می‌دهند.

با این حال، اندرسون مکرر تاکید می‌کند انتخاب نهایی با ماست و می‌خواهد سراغ آزمون پیشنهادی‌اش برویم: مصرف هرگونه گوشت را بلافاصله متوقف کنیم و به فاصله دو هفته، تاثیر آن بر سلامت جسم و روانمان را به چشم ببینیم.