براساس گزارش جدید و مهم مجمع تغییر اقلیم سازمان ملل متحد، کنترل گرمایش زمین سریع‌تر از پیش‌بینی‌های فعلی، مستلزم به کارگیری فناوری‌های جمع‌آوری کربن از اتمسفر و کاهش چشمگیر در مصرف سوخت‌های فسیلی است.

چرا این گزارش مهم است؟

تحلیل علمی از الزامات مهار افزایش دمای زمین در حد ۱/۵ درجه سانتی‌گراد بالاتر از دمای دوران صنعتی شدن جهان در نیمه دوم قرن نوزدهم میلادی است - که هدف بلندپروازانه معاهده اقلیمی پاریس در سال ۲۰۱۵ است -  و نشان می‌دهد که پرهیز از آسیب‌های گسترده ناشی از گرمایش زمین با موانع عظیمی روبه‌رو است.

تصویر کلی

مجمع بین‌المللی تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد می‌گوید برای مهار گرمایش زمین در حد ۱/۵ درجه، میزان تولید دی‌اکسیدکربن در نتیجه فعالیت‌های انسان تا سال ۲۰۳۰ به نسبت سال ۲۰۱۰ باید ۴۵ درصد کاهش یابد و در اواسط قرن میلادی جاری به صفر برسد.

در بخشی از گزارش جدید این مجمع گفته شده: «حرکت در مسیر مهار گرمایش زمین در حد ۱/۵ درجه بدون هیچ و یا افزایش بسیار محدود، مستلزم تغییرات سریع و پردامنه در عرصه انرژی، مدیریت زمین، شهرسازی و زیر ساخت‌ها  (ازجمله حمل و نقل و ساخت و ساز) و سیستم‌های صنعتی است.»

در حال حاضر، باوجود گسترش فناوری‌هایی نظیر مصرف انرژی‌های قابل بازیافت، افزایش کارایی در تولید و خودروهای برقی، سیستم انرژی جهانی با کاهش‌های مورد نظر مجمع بین‌المللی تغییرات اقلیمی فاصله فراوانی دارد.

این گزارش برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای با هدف مهار میزان افزایش دمای زمین در حد ۱/۵ درجه «راهکارهای» گوناگونی پیشنهاد می‌دهد:

افزایش کارایی و صرفه‌جویی، افزایش مصرف انرژی‌های قابل بازیافت، کاهش در مصرف سوخت‌های فسیلی و به کارگیری فناوری‌های تصفیه دی‌اکسیدکربن اشاره کرد.

تصفیه و جمع آوری دی‌اکسیدکربن می‌تواند به روش‌های گوناگونی از جمله افزایش وسعت جنگل‌ها و سایر کارهایی که می‌توان در سطح زمین انجام داد و همینطور به دام انداختن کربن ناشی از فعالیت نیروگاه‌های تولید انرژی و تاسیسات صنعتی صورت بگیرد، هر چند این فناوری هنوز در مراحل اولیه کاربرد تجاری است.

این گزارش در عین حال اشاره می‌کند که کارایی روش‌های دیگر مثل فناوری‌های «جذب مستقیم هوا» که جذب دی‌اکسید کربن به وسیله دستگاه‌ است و انرژی‌های زیستی با ویژگی جمع آوری و انبار کردن کربن در ابعاد تجاری و گسترده، هنوز اثبات نشده است.

این گزارش تاکید می‌کند که اگر روش‌های تصفیه و جمع آوری دی‌اکسیدکربن فقط به توسعه جنگل‌ها محدود بماند تا سال ۲۰۵۰ مصرف جهانی ذغال‌سنگ باید به صفر برسد و سهم نفت در مصرف جهانی انرژی نیز باید ۸۷ درصد کاهش یابد.

مصرف گاز طبیعی با وجودی‌که به نسبت سایر سوخت‌های فسیلی دی‌اکسیدکربن کمتری تولید می‌کند به نسبت سال ۲۰۱۰ باید ۷۴ درصد کاهش یابد.

همزمان با استفاده گسترده‌تر از روش‌های تصفیه و جمع آوری دی‌اکسیدکربن، جهان باید کماکان به شکل چشمگیری از سهم سوخت‌های فسیلی در مصرف انرژی بکاهد، هر چند سختگیری گزارش در این زمینه کمتر است.

واقعیت‌ها

بعید است بتوان بر ابعاد تغییر در الگوی مصرف انرژی و کاهش شدید در انتشار گازهای گلخانه‌ای که این گزارش خواهان آن است، تاکید بیشتری کرد. به این ارقام توجه کنید:

- میزان تولید دی‌اکسیدکربن در سال ۲۰۱۷ پس از سه سال توقف، افزایش یافت.

- طبق پیش‌بینی‌های آژانس بین‌المللی انرژی، تولید دی‌اکسیدکربن و تقاضا برای نفت در دهه ۲۰۴۰ (که پایان پیش‌بینی‌های این سازمان است) تا حدی افزایش خواهد یافت.

- بررسی آماری شرکت بریتیش پترولیوم از انرژی جهان که ماه ژوئن منتشر شد، نشان می‌دهد طی ۲۰ سال گذشته سهم ذغال‌سنگ در مصرف انرژی در سطح جهان کماکان در حد ۳۸ درصد باقی مانده است.

جیم سکی از دانشگاه امپریال کالج لندن که در تهیه اين گزارش مشارکت داشته می‌گوید: «مهار کردن میزان گرمایش زمین در حد ۱/۵ براساس قوانین شیمی و فیزیک امکان پذیر است ولی رسیدن به این هدف مستلزم تغییرات بی‌سابقه‌ای است.»